تاثير بيماري هاي زمينه اي بر روي بافت هاي نگهدارنده دندان

بسياري از بيماري هاي زمينه اي به عنوان فاكتور خطر براي بيماري هاي لثه اي معرفي شده اند كه در ذيل به بررسي بعضي از آنها مي پردازيم.

تاثير تغذيه بر روي بيماري هاي لثه اي
 

كمبودهاي تغذيه اي در بروز بيماري هاي پريودنتال (بيماري هاي بافت نگهدارنده دندان) نقشي كليدي دارند. علت اين است كه يكسري كمبودهاي تغذيه اي تغييراتي در حفره دهان ايجاد مي نمايد كه شامل تغييرات در لب ها، مخاط دهان و استخوان و همچنين بافت هاي پريودنتال مي باشد. اين تغييرات به عنوان علايم دهاني بيماري هاي تغذيه اي، مطرح مي شوند. البته بايد ذكر كرد كه هيچ تغيير تغذيه اي وجود ندارد كه به خودي خود باعث ايجاد بيماري لثه اي شود بلكه كمبودهاي تغذيه اي اثرات تخريبي فاكتورهاي موضعي را تشديد مي نمايد.

خصوصيات فيزيكي رژيم غذايي
 

چرا در زمان هاي قديم كه مصرف تنقلات به اين صورت وجود نداشت، بيماري هاي دهان و دندان نيز كمتر ديده مي شد؟ جواب به تغيير در رژيم غذايي از قديم تاكنون بر مي گردد. غذاهاي نرم اگر چه از نظر ارزش غذايي كامل هستند اما مي توانند منجر به تشكيل جرم شوند. غذاي فيبردار و سخت حتي اگر از نظر ارزش غذايي پايين باشند تميزكنندگي سطحي را تحريك كرده و در نتيجه از تجمع جرم مي كاهند به همين دليل توصيه مي شود كه به جاي تنقلاتي مثل كيك و شكلات و مانند آنها بيشتر به بچه ها هويج و سيب و ميوه هايي از اين قبيل داده شود.

اثر تغذيه بر ميكروارگانيسم هاي دهاني
 

اگر چه رژيم دريافتي عموما براي نقاب شخص مي باشد ولي علاوه بر اين كه يك منبع تغذيه براي باكتري ها هم به شمار مي رود منبع تعذيه اي ميكروارگانيسم ها مي تواند داخلي يا خارجي باشد. از بين فاكتورهاي خارجي اثر قند در رژيم غذايي به صورت گسترده اي مورد مطالعه قرار گرفته و مشخص شده كه ميزان و نوع كربوهيدرات در رژيم غذايي و تكرار مصرف آن مي تواند رشد باكتري ها را تحت تاثير قرار دهد.

اثر كمبود ويتامين هاي محلول در چربي
 

ويتامين A,E,D، ويتامين هاي محلول در چربي هستند كه براي رژيم غذايي انسان مورد نياز مي باشند. در ذيل ملاحظات مربوط به كمبود اين ويتامين ها مورد بحث قرار مي گيرد.
- كمبود ويتامين A: ويتامين A نقش اساسي در محافظت از سلول هاي پوست و غشا مخاطي دارد. كمبود اين ويتامين منجر به تغييرات چشمي، مخاطي و پوستي مي گردد. كمبود ويتامين A منجر به ضخيم شدن مخاط و افزايش حجم لثه و كندي ترميم زخم هاي لثه اي در حضور فاكتورهاي موضعي مي باشد.
- كمبود ويتامين D: ويتامين D براي جذب كلسيم از لوله گوارشي و نگهداري تعادل بين كلسيم و فسفر لازم است.
كمبود ويتامين D يا عدم تعادل در دريافت كلسيم و فسفر در كودكان منجر به ايجاد بيماري راشيتيسم (بيماري با تظاهرات پرانتزي شدن پاها) و در افراد بالغ منجر به نرمي و پوك شدن استخوان ها مي شود. اثر كمبود اين ويتامين بر روي بافت هاي پريودنتال به صورت پوكي استخوان فك، اختلال در تشكيل لايه محافظ ريشه دندان و آهكي شدن ناقص دندان ها، كاهش تراكم استخوان پشتيبان دندان ها، ظاهر مي شود.

كمبود ويتامين E
 

ويتامين E به عنوان يك آنتي اكسيدان عمل مي كند كه براي سوختن چربي در سلول ها نقش اساسي دارد كمبود ويتامين E ترميم زخم هاي لثه اي را به تعويق مي اندازد.

كمبود ويتامين هاي محلول در آب
 

ويتامين B و C ويتامين هاي محلول در آب هستند كه در رژيم غذايي انسان مورد نياز مي باشند. عملكردهاي اين ويتامين ها و اثرات كمبود آنها در اين قسمت مورد بحث قرار مي گيرد.
- كمبود B complex: ويتامين گروه B شامل تيامين، ريبوفلاوين، نياسين، پيريدوكسين (B6)، بيوتين، اسيد فوليك و ويتامين B12 مي باشد. بيماري هاي دهان به ندرت نتيجه كمبود در يكي از ويتامين هاي گروه B به تنهايي مي باشد بلكه كمبود جمعي از آنها باعث التهاب لثه، التهاب مخاط زبان، زخم گوشه دهان و التهاب كامل مخاط دهان مي باشند.
- تظاهر كمبود ويتامين در انسان بيماري بري بري نام دارد و به وسيله فلج، علايم قلبي و عروقي و از دست دادن اشتها مشخص مي شود ولي مشكلات دهاني آن شامل افزايش حساسيت مخاط دهان، بروز تاول هاي كوچك در مخاط گونه، زير زبان و روي كام و زخم شدن مخاط دهان مي باشد.
- علايم كمبود ريبوفلاوين شامل التهاب زبان، زخم گوشه لب، از بين رفتن پرزهاي چشايي زبان مي باشد. در موارد كمبود شديد ناحيه پشتي زبان كاملا صاف شده و يك سطح خشك و گاهي شياردار به جا مي گذارد.

كمبود نياسين
 

كمبود اين ويتامين مي تواند بيماري پلاگر ايجاد كند كه التهاب پوست، اختلالات معده اي - روده اي اختلالات عصبي، التهاب زبان و لثه و استخوان مي شود كه التهاب زبان و درگيري استخوان اولين علايم قابل مشاهده كمبود نياسين هستند.

كمبود اسيدفوليك
 

كمبود اين ويتامين منجر به كم خوني مي شود ولي اثر آن بر روي لثه به صورت تخريب لثه و استخوان فكي بدون وجود هيچ گونه التهاب مي باشد تغييرات لثه در دوران حاملگي يا به دنبال مصرف داروهاي ضد بارداري خوراكي ممكن است تا حدودي مربوط به كاهش يافتن ميزان اسيدفوليك در لثه باشد. كه در اين مورد استفاده از دهان شويه حاوي فولات به صورت موضعي باعث كاهش در التهاب لثه مي شود.

كمبود ويتامين C
 

كمبود شديد ويتامين C در انسان منجر به اسكوروي مي گردد.
اين بيماري با خونريزي و تاخير در ترميم زخم همراه مي باشد.
ويتامين C در ميوه جات و سبزيجات به وفور يافت مي شود.
تظاهرات دهاني آن شامل خونريزي، تورم لثه و دندان هاي لق است كه از علايم كمبود شديد ويتامين C مي باشد. التهاب لثه همراه با نماي خونريزي دهنده و افزايش حجم يافته، به رنگ قرمز مايل به آبي از علايم كلاسيك كمبود ويتامين C مي باشند در بيماران دچار كمبود ويتامين C پاس لثه به جرم و فاكتورهاي باكتريايي تشديد يافته و التهاب و تورم و افزايش حجم و خونريزي در لثه شديدتر ظاهر مي شود. به علاوه، اگر چه جبران اين كمبود، شدت ضايعه را كاهش مي دهد ولي التهاب لثه تا زماني كه فاكتورهاي باكتريايي وجود دارند باقي مي ماند.

كمبود پروتئين
 

كمبود پروتئين، منجر به كمبود پروتئين خون، همراه بسياري از بيماري ها مثل تحليل عضلات، خستگي، از دست دادن وزن، كم خوني، كمبود شيرمادران، كاهش مقاومت نسبت به عفونت، تاخير در ترميم زخم، كاهش توانايي براي تشكيل هورمون ها و سيستم هاي آنزيمي مي شود. تظاهرات دهاني آن به صورت تخريب بافت لثه، پوكي استخوان، فكي، كندي رسوب لايه محافظ ريشه دندان، تاخير در ترميم زخم، تحليل جوانه هاي چشايي سطح زبان مي باشد. كمبود پروتئين اثر تخريبي فاكتورهاي موضعي را بر بافت هاي نگهدارنده دندان بيشتر مي كند.

گرسنگي و عدم دريافت غذا
 

گرسنگي نهايت مشكل تغذيه اي مي باشد. بدون دريافت و مصرف غذا، فقدان كامل مواد غذايي ايجاد مي شود و در نتيجه هيچ سوختي براي فعاليت بدني نمي باشد. گرسنگي حاد منجر به پوكي استخوان فكي و استخوان هاي ديگر و تشديد تحليل استخوان به علت التهاب لثه مي گردد.
همان طور كه ديديم كمبودهاي تغذيه اي نقش بسيار مهمي در بيماري هاي دهاني دارند پس چه بهتر است كه با مصرف همه نوع مواد غذايي مانع از بروز اين كمبودها در فرزندان عزيزمان شويم.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50